18 YÜZYIL OSMANLI-RUS İLİŞKİLERİ

 

  LİSANS TEZİ

TEZİ HAZIRLAYAN

MEHMET KARASAKAL

TEZ DANIŞMANI

YRD. DOÇ. DR. NİLÜFER BAYATLI

 

EDİRNE

2002

 İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ………………………………………………………………………………………………………… 5

GİRİŞ………………………………………………………………………………………………………… 6

A-RUSYA’NIN GELIŞMESI COĞRAFI KONUMU VE SINIRLAR……………………          6

B-XVIII. ASRA DOĞRU OSMANLI İMPARATORLUĞU…………………………………           7

1-OSMANLININ AVRUPA KARŞISINDA GERI ÇEKILIŞI………………………………..         7

2-GERILEMESINE RAĞMEN OSMANLININ GÜÇLÜLÜĞÜ…………………………….          7

3-GENEL OLARAK XVIII. YY.’DA OSMANLI İMPARATORLUĞU………………….         8

4-OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN DEMOGRAFIK YAPISI………………………..         8

C-OSMANLI-RUS İLIŞKILERININ BAŞLAMASI VE GELIŞMESI………………….           8

1-İLK SÜRTÜŞME VE 1569 SEFERI………………………………………………………………… 8

2-ÇEHRIN SEFERI……………………………………………………………………………………………………. 9

D-I.PETRO VE OSMANLI İMPARATORLUĞU………………………………………………..           10

                                                                                  I.BÖLÜM

I.MUSTAFA DÖNEMİ (1695-1703)……………………………………………………………………. 12

A-TAHTA GEÇIŞI VE İLK İCRAATLARI………………………………………………………..           12

B-KARLOFÇA’DAN SONRA OSMANLI İMPARATORLUĞU………………………….          12

1-BARIŞ İÇIN RUS İSTEKLERI………………………………………………………………………..           13

2-İSTANBUL ANTLAŞMASI VE ÖNEMI………………………………………………………….           14

C II.MUSTAFA’NIN ÖLÜMÜ VE ŞAHSIYETI………………………………………………….            15

  1. BÖLÜM
  1. AHMED DÖNEMİ ( 1703 – 1730 )…………………………………………………………………. 17

A-TAHTA GEÇIŞI VE İLK İCRAATLAR………………………………………………………….           17

B-RUSLARIN BALKANLARDAKİ FAALIYETLERI………………………………………..          17

C-PRUT SEFERI………………………………………………………………………………………………..            18

1-HARBIN SEBEPLERI…………………………………………………………………………………….           18

2-TÜRK-RUS HARBINDEKI GELIŞMELER……………………………………………………..           19

3- PRUT ANTLAŞMASI…………………………………………………………………………………… 21

4- PRUT’UN DEĞERLENDIRILMESI ( KRITIĞI )…………………………………………………….. 21

D-RUSYA ILE ANLAŞMAZLIK VE EBEDI BARIŞ…………………………………………..           22

E-III.AHMED’IN ÖLÜMÜ VE ŞAHSIYETI……………………………………………………….            23

                                                             III.BÖLÜM

OSMANLI – RUS İŞKİLER İ DAHİLİNDE ÇAR PETRO (1689 –1725)………………           24

A- ÇAR PETRO VE TARIH SAHNESINE ÇIKIŞ……………………………………………….24                             

B- PETRO’NUN ŞARK POLITIKASI…………………………………………………………………           24

C-RUSYA’DA PETRO’NUN YENILIKLERI……………………………………………………..           26

D-PETRO’NUN ÖLÜMÜ VE RUS TARIHINDEKI ROLÜ…………………………………           26

E- PETRO’NUN VASIYETNAMESI…………………………………………………………………..           27

F – PETRO’ NUN  HALEFLERI…………………………………………………………………………           28

  1. BÖLÜM
  1. MAHMUD DÖNEMİ ( 1730 – 1754 )………………………………………………………………. 29

A-TAHTA ÇIKIŞI İLK İCRAATLARI……………………………………………………………….           29

B- RUS ORDUSUNUN KIRIM’ I  İSTILASI……………………………………………………….           29

C-OSMANLI RUS SAVAŞLARI ( 1736 – 1739 )………………………………………………….            30

  1. HARBIN SEBEPLERI……………………………………………………………………………………………. 30
  1. SAVAŞIN GELIŞIMI VE BITIŞI……………………………………………………………………. 30
  1. BELGRAD ANTLAŞMASI VE ÖNEMI…………………………………………………………. 32
  1. LEHISTAN MESELESI………………………………………………………………………………… 33

E- I. MAHMUD’UN ÖLÜMÜ VE ŞAHSIYETI……………………………………………………           34

  1. BÖLÜM

III. MUSTAFA DÖNEMİ ( 1757 – 1774 )……………………………………………………………. 36

  1. TAHTA ÇIKIŞ VE İLK İCRAATLARI…………………………………………………………. 36
  1. 1768 – 1774 OSMANLI – RUS SAVAŞLARI…………………………………………………… 36

1 – HARBIN SEBEPLERI………………………………………………………………………………………….. 36

2- HARBIN GELIŞIMI VE BITIŞI……………………………………………………………………..           37

      A)KARTAL SAVAŞI……………………………………………………………………………………38

3- RUSLARIN MORA HAREKATI VE ÇEŞME FACIASI…………………………………..          39

  1. RUSLAR’IN KIRIM HAREKATI…………………………………………………………………… 42

5- HARBIN YENIDEN BAŞLAMASI…………………………………………………………………          42

  1. III. MUSTAFA’NIN ÖLÜMÜ VE ŞAHSIYETI………………………………………………. 43

                                                             VI . BÖLÜM

I . ABDÜLHAMİD DÖNEMİ  ( 1774 – 1789 )……………………………………………………… 45

A-TAHTA GEÇIŞI VE İLK İCRAATLARI………………………………………………………..           45

B-KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI…………………………………………………………….          45

C-AYNALI KAVAK TENKIHNAMESI………………………………………………………………          46

D-KIRIM‘IN İLHAKI…………………………………………………………………………………………            48

E-I. ABDÜLHAMID ‘IN ÖLÜMÜ VE ŞAHSIYETI…………………………………………….            50

                                                             VII.BÖLÜM

III.SELİM DÖNEMİ………………………………………………………………………………………….. 51

A-TAHTA GEÇIŞI VE İLK İCRAATLARI………………………………………………………..           51

B-OSMANLI-RUS SAVAŞLARI…………………………………………………………………………           52

1-SAVAŞ DÖNEMI………………………………………………………………………………………….. 52

2-YAŞ ANTLAŞMASI……………………………………………………………………………………… 55

3-SAVAŞIN SONUÇLARI…………………………………………………………………………………           56

C-RUSYA İLE İLK İTTIFAK…………………………………………………………………………….            57

D-III.SELIM’IN YAPTIĞI DÜZENLEMELER…………………………………………………..           59

E-III.SELIM’IN ÖLÜMÜ VE ŞAHSIYETI………………………………………………………… 60

SONUÇ……………………………………………………………………………………………………………… 62

BİBLİYOGRAFYA…………………………………………………………………………………………….            65

-DİZİN-……………………………………………………………………………………………………………… 67

EKLER……………………………………………………………………………………………………………… 72

ÖNSÖZ

            Tarihi olayları incelemede iki devlet arası münasebetler her zaman ilgimi çekmiştir. Bu nedenle daha severek işleyebileceğim iki devlet ilişkileri Genel anlamda tezimin ana konusu olarak belirlenmiştir. Büyük bir imparatorluk olan Osmanlı Devleti ve en yoğun olarak ilişkide bulunduğu Rusya Devleti’nin münasebeti değerli danışman hocamın da rızasıyla bitirme tezimin konusu olmuştur. Ancak,iki ülkenin uzun siyasi geçmişi nedeniyle ben bu iki büyük devletin XVIII.yy.’ı acizane anlatmaya çalıştım.

            Konuları anlatırken başta Akdes Nimet Kurat, Süleyman Kocabaş ve Mehmed Saray gibi Osmanlı-Rus ilişkilerinde müstesna eserler yazmış olan hocalarımın haricinde 30’un üzerinde eserden yararlandım. Gerek arşivlerin lisans öğrencilerine kapalı olması, gerek kütüphanelerden kitap çıkarılamaması bazı olmaması gerek durumlar neticesinde pek orijinal bir çalışma yapamadığımı üzülerek ifade etmek istiyorum. Ancak,mevcut kaynakları en iyi şekilde tetkik ve tasnif ederek bu açığımı kapatmaya,sunumu en iyi şekilde tamamlamaya çalıştım.

            Çalışmalarım esnasında birikimlerini ve yardımlarını hiçbir şekilde benden esirgemeyen ve yönlendirmeleriyle çalışmalarımı takip eden,ayrıca örnek bir insan olan çok değerli hocama Yrd..Doç. Dr. Nilüfer BAYATLI’ya sonsuz teşekkürlerimi bir borç biliyorum. Ayrıca “Metod” konusunda bilgilerinden istifade ettiğim, bilimsellik açısından çalışmama öğretileriyle katkıda bulunan sayın hocam Prof. Dr. İlker ALP’e, ayrıca tezimi bilgisayarda yazımı sırasında önemli katkıları olan arkadaşım Yüksel ÖZDEMİR’e ve öğrenimim boyunca çok yardımını gördüğüm Araştırma Görevlisi Cengiz FEDAKAR’a,bu seviyeye gelmemde katkısı olan bütün hocalarıma ve bölümün çalışanlarına da ayrıca teşekkür ediyorum ve saygılarımı sunuyorum.

EDİRNE  2002                                                                                            Mehmet KARASAKAL

Tezin tamamını Word belgesi olarak indirmek için lütfen tıklayınız.

Tezin tamamını PDF belgesi olarak indirmek için lütfen tıklayınız.